رفتار زنبور عسل در فصل زمستان
ارتباط زنبورعسل باانسان سابقه طولاني داشته وحتي قبل از آنكه انسان خواندن ونوشتن بياموزد ازاين حشره مفيد بهره برداري مي كرده است زنبورعسل به عنوان يك حشره گرده افشان كه به صورت اشتراكي واجتماعي وبايك سيستم ونظم خاصي مي تواند سخت ترین زمستان ها را تنها با مقداری عسل سپری کند. در بین هزاران گونه زنبور که در کره زمین وجود دارد تنها معدود گونه هایی هستند که زمستان را به صورت جمعیت کامل زنده می مانند و زندگی اجتماعی پیشرفته تری در مقایسه با سایر حشرات دارند که زنبورعسل یکی از پیشرفته ترین حشرات به لحاظ زندگی اجتماعی محسوب می شود. از آن جایی که زنبورعسل حشره ای خون سرد است توانایی گرم کردن بدن خود را ندارند و دمای بدن آنها مطابق با تغییر دمای محیط خارجی در نوسان است. بسیاری از حشرات برای مقابله با سرمای زمستان وارد مرحله خواب زمستانی شده و بسته به نوع حشره فرم زمستان گذران آن می تواند لارو، شفیره، یا حشره بالغ باشد. در واقع حشرات زمستان را به صورت دیاپوز و در کمترین سطح فعالیت بدنی طی می کنند و بیشتر اعضا کلنی از بین می رود اما در زنبورعسل رفتار بسیار پیچیده تری در طول میلیون ها سال تکامل یافته است.
زمستان گذرانی؛ فلسفه تولید عسل
از آن جایی که زنبورعسل یک جاندار خونسرد محسوب می شود بایستی یک مکانیسم کامل مشخصی را برای سپری کردن زمستان داشته باشد. زنبورهای عسل یک حشره اجتماعی متکامل محسوب می شود و برای زمستان گذرانی رفتار خاصی را انجام می دهد. ملکه زنبورعسل به همراه چند هزار زنبور کارگر در زمستان در داخل کلنی در کمترین سطح فعالیت زیست دارند با تشکیل خوشه و گرم کردن فضای داخلی خوشه سخت ترین زمستان ها را می گذرانند. سوخت لازم برای تولید گرما توسط عسل تامین می شود. زنبورهای کارگر با مصرف عسل به عنوان یک ماده مقوی و انرژی زا و حرکات منظم ماهیچه ها و بدن تولید گرما می کنند. در واقع فلسفه تولید عسل تهیه یک غذای مقوی و پرانرژی برای گذران زمستان در دستور کار زنبورعسل قرار گرفته است و برای میلیون ها سال زنبورعسل این توانایی فرآوری شهد خام به عسل را آموخته است. هر زنبور عسل یک دهم گرمی، روزانه به ۱۱ میلی‌گرم قند خالص یا ۲۲ میکرولیتر شهد پنجاه درصد نیاز دارد، یعنی روزانه یک پنجم وزن خود شهد گل می‌نوشد تا زنده بماند. زنبورعسل در زمستان با حداقل جمعیت خود متشکل از یک ملکه و چندهزار زنبور کارگر زمستان گذران که به خوبی ذخیره چربی در قسمت شکمی خود ذخیره کردند زمستان گذرانی می نماید و با مصرف روزانه عسل و گرم کردن خوشه زمستانه از ملکه خود محافظت می کنند. عسل طبیعی بهترین ماده غذایی برای زمستان گذرانی زنبورعسل محسوب می شود که علاوه بر تولید انرژی و گرما با اثرات آنتی بیوتیکی که دارد دربرابر بیماری های مختلف بدن زنبورعسل را ایمن می کند.
البته در چند دهه اخیر با توسعه پرورش زنبورعسل توسط انسان در بیشتر زنبورستان ها سهمی از عسل کندو در اوایل پاییز برداشت می شود و به صورت تکمیلی با تغذیه زنبورها با خمیر شیرین غذای مورد نیاز برای زمستان گذرانی کلنی ها تامین می شود. البته زنبورداران حرفه ای و قدیمی کاملا به این واقف هستند که هیچ ماده غذایی جایگزین عسل طبیعی برای زنبورعسل نخواهد بود و زنبورهای عسلی که با عسل طبیعی زمستان گذرانی می کنند در بهار سال بعد رشد بهتری خواهد داشت و میزان تلفات زمستانه زنبورستان نیز کاهش می یابد. توجه داشته باشید صرفا تغذیه زمستانه کندوها با خمیر شیرین در کیفیت عسل تولیدی زنبورستان تاثیری نخواهد داشت. عسل راز و فلسفه زنبورهای عسل برای مقابله با سرمای زمستان است.
